شناخت علمی و عملی موسیقی ایران – تصنیف خوانی و تحلیل دستگاهی
شناخت علمی و عملی موسیقی ایران – تصنیف خوانی و تحلیل دستگاهی
رفتم که رفتم –مرضیه
از من بگذرید
در آتشم
http://entermusic.ir/3191/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AA%D8%B4%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D9%82-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AF
شیرین بر و شیرین لب و شیرین سخنم– مرضیه
https://m.soundcloud.com/nmahmoudi/-663
به کنارم بنشین– دلکش
https://dl.notkade.com/wp-content/uploads/2015/02/Bekenaram-beneshin.pdf
نت اهنگ
کجا میروی – مرضیه
http://dl.entermusic.ir/archive/M/Marziyeh/Marziyeh%20-%20Magar%20Che%20Mishod/03%20Koja%20Miravi.mp3
.
خواننده: دلكش ترانه سرا: معيني كرمانشاهي آهنگساز: علي تجويدي
کجا سفر رفتی
ترانه سرا: معيني كرمانشاهي
کجا سفر رفتی ،
که بی خبر رفتی
اشکم را چرا ندیدی ؟
از من دل چرا بریدی ؟
پا از من ، چرا کشیدی ؟
که پیش چشمم ، برِ دگر رفتی
بیا به بالینم ،
که جان مسکینم ،
تابِ غم ، دگر ندارد
جز بر تو نظر ندارد ،
جان ، بی تو ثمر ندارد
مگر چه کردم ؟
که بی خبر رفتی
چه قصّه ها تو از وفا گفتی با من ،
تو بی محبتی کنون جانا یا من
تو چنان شرر ، به خدا خبر ، ز خدا نداری
رَوَد آتش از ، سرِ آن سرا ، که تو پاگذاری
سوزِ دلم را تو ندانی ،
آتش جانم ننشانی
با غمت ، درآمیزم ، از بلا نپرهیزم
پیش از آن برم بنشین، کز میانه برخیزم
رو به تو کردم ، به خدا خو به تو کردم ، که هم آغوش تو باشم
دل به تو بستم ، به امیدت بنشستم ، که قدح نوش تو باشم
چه شود اگر نفس سحر ، خبری ، زِ توآرد ،
به کس دگر ، نکنم نظر که دلم ، نگذارد
رو به تو کردم ، به خدا خو به تو کردم ، که هم آغوش تو باشم
دل به تو بستم ، به امیدت بنشستم ، که قدح نوش تو باشم
چه شود اگر نفس سحر ، خبری ، زِ توآرد ،
به کس دگر ، نکنم نظر که دلم ، نگذارد
رفتی و صبر و قرار مرا بردی، بردی
طاقت این دلِ زارِ مرا بردی، بردی
رفتی و صبر و قرار مرا بردی، بردی
طاقت این دلِ زارِ مرا بردی، بردی
کجا سفر رفتی ،
که بی خبر رفتی
ميرزا عبدالله استاد بزرگ موسيقي (1297_1222) رديف موسيقي ايران را به هفت دستگاه اصلي به نامهاي شور،سه گاه ، چهارگاه ، همايون ، ماهور ، نوا و راست پنجگاه و 5 دستگاه فرعي به نام هاي ابوعطا ، ترك ، افشاري ، دشتي ، اصفهان تقسيم نمود .
دستگاه شور را تعدادي از موسيقي دانها مادر دستگاههاي ايراني مي دانند ، به نظر مي رسد چنين تلقي از دستگاه شور صحيح نباشد چرا كه با اين نگرش كليه دستگاههاي موسيقي ايران بايد بر مبناي دستگاه شور استوار باشد كما اينكه 4 آواز ابوعطا ، ترك ، افشاري و دشتي بر مبناي دستگاه شور است ولي دستگاه همايون و چهارگاه به كلي با دستگاه شور تفاوت ملوديك دارند شايد بتوان از دستگاه سه گاه به وسيله گوشه هاي زابل يا مويه نزديكي به دستگاه شور را ايجاد كرد و مي شود از گوشه دلكش دستگاه ماهور نزديكي به گوشه شهناز يا سلمك شور ايجاد كرد و از نوا هم همينطور ، اما هيچ كدام از گوشه ها و تكيه هاي دستگاه همايون ، چهارگاه نزديكي ملوديك با هيچ كدام از گوشه ها و تكيه هاي دستگاه شور ندارند و اگر گسترش كمي دستگاه شور را ملاك مادر بودن آن بدانيم دستكاه ماهور ، راست پنج گاه و حتي نوا تعداد گوشه هايشان از دستگاه شور بيشتر است .
بدون اينكه 4 آواز دستگاه شور را در اين مسئله دخالت دهيم ، فواصل دستگاه شور را با زباني بيان مي كنيم كه هم اهل موسيقي و هم كساني كه ذوق موسيقيايي دارند از آن بهره ببرند و از اصطلاحات ويژه كه زبان اهل موسيقي است سعي مي كنيم پرهيز نماييم .
در ابتدا چند تعريف را بيان مي كنيم :
1) چنانچه نت شروع يك گام يا مايه را نت ر فرض نمايم درجه دوم اين مايه يا گام نت مي ميشود . با اين حساب يك گام يا مايه از 8 درجه تشكيل مي شود
2) به علاوه نت شروع هر گام يا مايه را تونيك و نت هم نام آن در گام يا مايه را هنگام مي گويند.
مثال:
(هنگام)DO – RE – ME – FA – SOL – LA – SI – DO (تونيك)
3 ) اندازه بين دو نت را فاصله مي گوييم در گام بالا بين نت RE و DO را فاصله مي گوييم . در يك گام هميشه هفت فاصله وجود دارد ، فاصله بين نت تونيك با نت بعدش را فاصله اول ، بين نت دوم و سوم را فاصله دوم و ........ پس يك گام از هفت فاصله و 8 درجه تشكيل مي شود.
DO(فاصله هفتم) SI ( فاصله ششم) LA(فاصله پنجم) SOL (فاصله چهارم) FA (فاصله سوم) MI (فاصله دوم) RE (فاصله اول)DO
:فاصله هاي دستگاه شور عبارتند از
فاصله اول و دوم 4/3 پرده
فراصله سوم و چهارم 1 پرده
فاصله پنجم 2/1 پرده
فاصله ششم وهفتم 1 پرده مي باشد .
چنانچه تونيك دستگاه شور را نت لا در نظر بگيريم ، دستگاه شور داراي چنين فاصله اي مي باشد.
LA (1 پرده) SOL (1 پرده) FA ( ) 2/1 پرده)MI (1 پرده)RE (1 پرده) DO (4/3 پرده) (كرن)SI 4/3 پرده LA (
براي اجراي همه گوشه هاي يك دستگاه از جمله شور با اين فاصله ياد شده نمي شود همه ي گوشه ها را اجرا نمود بلكه براي اجراي بعضي گوشه ها بايد تغييراتي را در فاصله ها ايجاد كرد كه اين تغيير فاصله با دادن علاماتي كم كننده يا زياد كننده نتها به دست مي آيد اين علايم در موسيقي ايراني چهار عدد به نام هاي : ديز # 2/1 پرده اضافه ،بمل 2/1 پرده كم ، سري (sori) 4/1 پرده اضافه ، كرن 4/1 پرده كم مي باشد . اين علامات براي كل دستگاه شور علامات عرضي ( arazi ) و براي ايجاد ملوديك گوشه مورد نظر تركيبي مي باشد . اولين تغيير به گوشه شهناز يا سلمك بر مي گردد كه درجه پنجم 4/1 پرده كمتر مي گردد و فاصله هاي چهارم و پنجم هم تغيير پيدا مي كند نمايش آن چنين مي شود .
LA(يك پرده) SOL (يك پرده) FA (4/3 پرده)MI (كرن)(4/3 پرده)RE (1 پرده) DO(4/3 پرده)SI (كرن) (4/3 پرده) LA
دومين تغيير براي گوشه حسيني و تعداد ديگري گوشه به دست مي آيد كه درجه نهم شور ( درجه دوم از اكتاو ) 4/1 پرده كم مي شود علاوه بر اينكه درجه پنجم هم مانند گوشه شهناز 4/1 پرده كم مي شود محور آن چنين است
LA(يك پرده) SOL (يك پرده) FA(4/3 پرده MI(كرن) (4/3 پرده)RE(يك پرده) DO(4/3 پرده)SI (كرن)(4/3 پرده)LA
(2/1 پرده)SI(يك پرده) (بمل)DO
كه در اينجا نسبت به مايه ي اوليه شور و محور اوليه فاصله هاي چهارم ، پنجم ، هشتم و نهم تغيير مي كند .
هر چند اجراي ملودي هاي يك دستگاه با توجه به شرايط روحي رواني نوازنده بستگي دارد كه يك دستگاه را چگونه بنوازد و در شنونده چه تاثيري بگذارد و همچنين شنيدن يك ملودي بستگي به حالات رواني شنونده هم دارد اما به طور كلي دستگاه شور را مي شود چنين توصيف نمود :
سالار عقیلی
ایران فدای اشکو خنده ی تو
دل پرو تپنده ی تو
فدای حسرتو امیدت
رهایی رمنده ی تو , رهایی رمنده ی تو
ایران اگر دل تو را شکستند تورا به بند کینه بستند
چه عاشقانه بی نشانی که پای درد تو نشستند
که پای درد تو نشستند
ایران سالار عقیلی
کلام شد گلوله باران
به خون کشیده شد خیابان
ولی کلام آخر این شد که جانه من فدایه ایران
تو ماندیو زمانه نو شد خیاله عاشقانه نو شد
هزار دل شکستو آخر
هزارو یک بهانه نو شد
ایران به خاک خسته ی تو سوگند به بغض خفته ی دماوند
که شوق زنده ماندن من به شادی تو خورده پیوند
به شادی تو خورده پیوند
ایران اگر دل تو را شکستند تورا به بند کینه بستند
چه عاشقانه بی نشانی که پای درد تو نشستند
که پای درد تو نشستند
گفتم گره نگشوده‌ام گفتم گره نگشوده‌ام
زان طره تا من بوده‌ام
گفتا منش فرموده‌ام گفتا منش فرموده‌ام
تا با تو طراری کند
دلبر که جان فرسود از او کام دلم نگشود از او
نومید نتوان بود از او باشد ای جان
باشد که دلداری کند
زان طره پرپیچ و خم زان طره پرپیچ و خم
سهل است اگر بینم ستم
از بند و زنجیرش چه غم هر کس که عیاری کند
هر کس که عیاری کند
هر کس که عیاری کند
زان طره پرپیچ و خم زان طره پرپیچ و خم
سهل است اگر بینم ستم
از بند و زنجیرش چه غم هر کس که عیاری کند
هر کس که عیاری کند
هر کس که عیاری کند
هر کس که عیاری کند
آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند
بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند
اول به بانگ نای و نی آرد به دل پیغام وی
وان گه به یک پیمانه می با من وفاداری کند
دلبر که جان فرسود از او کام دلم نگشود از او
نومید نتوان بود از او باشد که دلداری کند
گفتم گره نگشوده‌ام زان طره تا من بوده‌ام
گفتا منش فرموده‌ام تا با تو طراری کند
پشمینه پوش تندخو از عشق نشنیده‌است بو
از مستیش رمزی بگو تا ترک هشیاری کند
چون من گدای بی‌نشان مشکل بود یاری چنان
سلطان کجا عیش نهان با رند بازاری کند
زان طره پرپیچ و خم سهل است اگر بینم ستم
از بند و زنجیرش چه غم هر کس که عیاری کند
شد لشکر غم بی عدد از بخت می‌خواهم مدد
تا فخر دین عبدالصمد باشد که غمخواری کند
با چشم پرنیرنگ او حافظ مکن آهنگ او
کان طره شبرنگ او بسیار طراری کند
شعر از محمد تقی بهار
music
ای کـبوتر از آشیان کرانه کردی
[ ….ای ….کـبو تر ا……ز ] [ آ…..شیان ..کرا] [ نه کر…. دی]
بی سبب چرا ترک آشیانه کردی
یادی از رفـــــــیقان آشنا نکردی
music
زین مکان که با عاشــقان درآن چمیدی از آن چه دیدی
ناگهان چرا ســــــوی دیگران پریدی
ترک یار نالان و تـــرک خانه کردی
music
بد گــــــــمان گـــــــــشتم بر تو باری
بـــــی وفــــــــــــا نــــبودی به یاری
در کف بازان شکاری، به صد زخم کاری همانا دچاری
music
از فراقت من می کنم شیون
دلــــــبر من نگارین پر من نگارین پر من
کــی بود جانا کز وفا گردی
هــــــمسر من نشینی بر من نشینی بر من
music
بد گــــــــمان گـــــــــشتم بر تو باری
بـــــی وفــــــــــــا نــــبودی به یاری
در کف بازان شکاری، به صد زخم کاری همانا دچاری
music
از فراقت من می کنم شیون
دلــــــبر من نگارین پر من نگارین پر من
کــی بود جانا کز وفا گردی
هــــــمسر من نشینی بر من نشینی بر من
music
ای کـبوتر از آشیان کرانه کردی
بی سبب چرا ترک آشیانه کردی
یادی از رفـــــــیقان آشنا نکردی
به رسم سپاس و قدردانی ازتمامی هنرمندان جاودانه و بزرگی که صدا و آثارشان همواره جزئی ازشیرینترین و خاطره انگیزترین لحظه های زندگی بسیاری از ما بوده است. ترانه هایشان را زمزمه کردیم ، عاشق شدیم ، خندیدیم و گریستیم و مجالس سرورمان را با ترانه هایشان به پا کردیم . حالا نیزشنیدن دوباره آنها یادآور گذشته های تلخ و شیرین و دور و نزدیک ماست ، یادآور خانه مادری، عشق و شهرو محله قدیمی و برای بسیاری یادآور خاک وطن …
با سپاساز دکتر رضا سعیدی برای تهیه وانتقال به شور ر
لطفا برای تمرین با مقایسه فواصل شور درجدول زیر علایم عرضی بمل و کرن در اول پنج خط حامل را تصحیح کنید
امشب در سر شوری دارم، امشب در دل نوری دارم
باز امشب در اوج آسمانم، رازی باشد با ستارگان
امشب یکسر شوق و شورم، از این عالم گوئی دورم
از شادی پر گیرم که رسم به فلک
سرود هستی خوانم در بر حور و ملک
در آسمان ها ، غوغا فکنم
سبو بریزم ساغر شکنم
امشب یکسر شوق و شورم، از این عالم گوئی دورم
با ماه و پروین سخنی گویم، وز روی مه خود اثری جویم
جان یابم زین شبها، می کاهم از غمها
ماه و زهره را به طرب آرم،از خود بی خبرم ز شعف دارم
نغمه ای بر لب ها، نغمه ای بر لب ها
امشب یکسر شوق و شورم، از این عالم گوئی دورم
امشب در سر شوری دارم، امشب در دل نوری دارم
باز امشب در اوج آسمانم، رازی باشد با ستارگان
امشب یکسر شوق و شورم، از این عالم گوئی دورم
تکلیف برای دوستان علاقمند با مراجعه به متون درسهای گذشته
لطفا یک نفر داوطلب شود و جدول تجزیه شعر را درهر میزان تهیه کند
مرضیه در سال ۱۳۰۴ در تهران در خانواده‌ای هنردوست چشم به جهان گشود و در ۲۱ مهرماه سال ۱۳۸۹، در ۸۵ سالگی درگذشت. پدر و مادرش از یک خانواده هنردوست بودند و هنرمندانی از قبیل مجسمه‌ساز، نقاش و مینیاتوریست و موسیقی‌دان در اقوامش بودند. اما مادرش بود که بطور خاص او را تشویق به خواندن کرد و در همه دوران زندگی‌اش از او پشتیبانی می‌کرد.یادش بخیر
ترانه ساری گلین (به ترکی آذربایجانی: Sarı gəlin)، دختر کوهسار (به ارمنی: Սարի աղջիկ، ساری آغچیک)، ، یک ترانهٔ افسانه‌ای فولکلور است که به ترکی آذربایجانی[۱] و زبانهای ارمنی[۲] و با نام دامن‌کشان به زبان فارسی خوانده شده‌است. وجه اشتراک این ترانه‌ها ملودی آن در دستگاه بیاتی است و تفاوت‌های فاحشی در متن ترانه آنها در زبانهای مختلف وجود دارد.[۳] این ترانه در میان مردم قفقاز، ایران و ترکیه
=============================================
دامن کشان ، ساقی می خواران
از کنار یاران مست و گیسو افشان ، می گریزد
در جام می ، از شرنگ دوری
وز غم محجوری ، چون شرابی جوشان ، می بریزد
دارم قلبی لرزان ز غمش ، دیده شد نگران
ساقی می خواران از کنار یاران مست و گیسو افشان می گریزد
دارم چشمی گریان به رهش روز و شب بشمارم تا بیای
♫♫♫♫
آزرده دل از جفای یاری ، بی وفا دلداری
ماه افسونکاری ، شب نخفتم
با یادش تا دامن از کف دادم شد جهان از یادم
راز عشقش را در دل نهفتم
از چشمانش ریزد به دلم ، شور عشق و امید
دامن از کف دادم ، شد جهان از یادم راز عشقش را دل نهفتم
دارم چشمی گریان به رهش روز و شب بشمارم تا بیاید
آخ دارم چشمی گریان به رهش روز و شب بشمارم تا بیای
==============================
آیین دیگری كه در این جشن اجرا می‌شد، فال كوزه بود. روز پیش از جشن برای برگزاری این آیین، دوشیزه‌ای انتخاب می‌شد كه كوزه سبزرنگ دهان‌گشادی را از آب چشمه پرکرده، دستمالی ابریشمی روی آن می‌انداختند و نزد كسانی می‌برد كه آرزو یا نیتی در دل خود داشتند. آنها نیز جسم كوچكی چون انگشتر، سكه، سنجاق و مانند آن در آن می‌انداختند و آن دختر درنهایت كوزه را زیر درختی همیشه سبز مانند سرو می‌برد و آنجا می‌گذاشت. سپس در روز جشن، كوزه را از زیر درخت به میان جمع آورده و سالخوردگان با صدای بلند شعرهایی را می‌خواندند. در پایان هر شعر، آن دختر یكی از آن اجسام را از كوزه درمی‌آورد و صاحب آن جسم متوجه می‌شد كه آن شعر مربوط به او و خواست و آرزوی او بوده است.
آیین دیگر، دستبند تیر و باد بوده كه در آن مردم در آغاز جشن، بعد از خوردن شیرینی، دستبندی كه تیر و باد نام داشت و از هفت طناب با هفت رنگ متفاوت بافته شده بود را به دست خود می‌بستند ونه روز بعد به جای بلندی می رفته و آن را به دست باد می‌سپردند و به همراه آن آرزوهای خویش را هم طلب می كردند. این كار به همراه خواندن اشعار خاصی انجام می‌گرفته است.
خوردن میوه و گندم پخته از دیگر رسم های این جشن است. این رسم كه ابوریحان بیرونی نیز آن را نقل كرده، به این صورت بوده كه جهت گرامیداشت خاطره رنج های منوچهر در جنگ با افراسیاب، مردم پوشاك كشاورزان و دهقانان را بر تن كرده و محصولات را به صورت ابتدایی آن، یعنی به صورت میوه و گندم پخته مصرف می‌كردند. اگرچه نمی‌توان نشانی از این جشن در كتاب‌های تاریخی و ادبی قرن هشتم به بعد پیدا كرد، اما این جشن هم اكنون نیز در میان بعضی مردمان برگزار میشود. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد.
– مردم مازندران (مردم فیروزكوه، ساری، سنگسر و سوادكوه) كه این جشن را با نام تیرماه، سیزده شو برگزار می‌كنند.
– مردم فراهان، كه آن را روز اول تیر ماه برگزار می‌كنند.
– مردم كاریزات (بخشی در۱۲۰ کیلومتری یزد) كه آن را در روز اول تیرماه، با نام «آب، تیر، ماهی» برگزار می‌كنند.
– ارامنه اصفهان و بعضی نقاط جهان، كه آن را روز سیزدهم ژانویه برگزار می‌كنند.
-زرتشتیان كرمان كه آن را با نام تیر و جشن و در دهه دوم تیرماه برگزار می‌كنند.
…
درين پيكار،
در اين كار،
دل خلقی است درمشتم،
اميد مردمی خاموش هم پشتم
كمان كهكشان در دست،
كمان داری كمان گيرم
شهاب تيزرو تيرم؛
ستيغ سربلند كوه مأوايم؛
به چشم آفتاب تازه رس جايم
مرا تير است آتش پر؛
مرا باد است فرمان بر
…
از منظومه آرش کمان گیر؛
سیاوش کسرایی
آنچه مسلم است این كه اگر چه این جشن هم اكنون به طور عمومی در میان مردم ما برگزار نمی‌شود، اما همین برگزاری محدود، پس از گذشت سال ها، نشان از قدمت و اهمیت جشن در میان پیشینیان ما دارد و بر ماست كه اگر چه آن را برگزار نمی‌كنیم، یادش را به عنوان آیینی كهن گرامی داریم.
Tirgan refers to an ancient Iranian festival. There are various legends concerning its origins. One legend describes how Iran and Turan, two long-standing enemies, decided to declare peace by drawing the boundaries between the two empires. Arash, the best archer in the Iranian army, was chosen to ascend Mount Damavand to shoot an arrow, with the landing location determining the boundary. Iranians watched in hope as the arrow flew from dawn until noon, expanding the boundaries of Iran beyond all expectations. What resulted was the inclusion of many diverse cultures throughout the territory of Iran. Tirgan became a celebration of that diversity.
Tirgan Festival promotes Iranian arts and culture, while making a concerted effort to feature contributions from Iranians of all ethnicities, backgrounds, and cultural disciplines. At Tirgan festivals, local as well as internationally renowned artists and performers unite to celebrate Iranian culture and heritage.
The Tirgan Festival is organized by the PACC- Persian Arts & Cultural Communities, for Art and Culture, a non-profit, non-partisan, and non-religious organization, registered under the Maryland State of USA.
آهنگ: محمد سریر ترانه سرا: تورج نگهبان. آواز: محمد نوری
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
ای ایران ایران دور از دامان پاکت دست دگران، بد گهران
ای عشق سوزان، ای شیرین‌ترین رویای من تو بمان، در دل و جان
ای ایران ایران، گلزار سبزت دور از تو راج خزان، جور زمان
ای مهر رخشان، ای روشنگر دنیای من به جهان، تو بمان
سبزی سر چمن، سرخی خون من، سپیدی طلوع سحر، به پرچمت نشسته
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
بمان که تا ابد هستیم، به هستی تو بسته
ای ایران ایران دور از دامان پاکت دست دگران، بد گهران
ای عشق سوزان، ای شیرین ترین رویای من تو بمان، در دل و جان
ای ایران ایران، گلزار سبزت دور از تو راج خزان، جور زمان
ای مهر رخشان، ای روشنگر دنیای من به جهان، تو بمان
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
لالا لالا لالا لا..
ما برای پرسیدن نام گلی ناشناس چه سفرها کرده ایم ، چه سفرها کرده ایم
ما برای بوسیدن خاک سر قله ها چه خطرها کرده ایم ، چه خطرها کرده ایم
ما برای آنکه ایران خانه خوبان شود رنج دوران برده ایم ، رنج دوران برده ایم
ما برای آنکه ایران گوهری تابان شود خون دل ها خورده ایم ، خون دل ها خورده ایم
لالا لالا لالا لا..۵.
ما برای بوئیدن بوی گل نسترن چه سفرها کرده ایم ، چه سفرها کرده ایم
ما برای نوشیدن شورابه های کویر چه خطر های کرده ایم ، چه خطرها کرده ایم
ما برای خواندن این قصه عشق به خاک رنج دوران برده ایم ، رنج دوران برده ایم
ما برای جاودانه ماندن این عشق پاک خون دل ها خورده ایم ، خون دل ها خورده ایم
لالا لالا لالا لا…
ما برای پرسیدن نام گلی ناشناس چه سفرها کرده ایم ، چه سفرها کرده ایم
ما برای بوسیدن خاک سر قله ها چه خطرها کرده ایم ، چه خطرها کرده ایم
ما برای آنچه ایران خانه خوبان شود رنج دوران برده ایم ، رنج دوران برده ایم
ما برای آنچه ایران گوهری تابان شود خون دل ها خورده ایم ، خون دل ها خورده ایم
لالا لالا لالا لا…
کارگاه هنر: تصنیف خوانی – سرود های میهنی در ادامه پروژه گروه هم سرایان ( ۶ جولای ۲۰۱۹)
Persei Place, apt115. North Bethesda, MD 20852
پروژه سرودهای میهنی برای هم سرایان کارگاه هنر
اگر چه در تصنیف خوانی امسال (۲۰۱۹) ماه جولای را به دستگاه همایون و آواز اصفهان اختصاص داده ایم ولی تصنیفهای اصفهان بسیارند و انتخاب ما را برای اجرای حتی بهترین انها مشگل میکند لذا تعدادی از محبوب ترین انها را در این جا ردیف کرده ایم که در فرصت های مناسب به آنها بپردازیم
توضیح : تصنیف ھای پاپ ایران شامل موسیقی سروده ھای جازایرانی ھستند از قبیل : یار دبستانی- شانه – گل سنگم – سه گدار- بردی از یادم – تنها منشین – جان مریم – بی ستاره ها- کودکی- شب مهتاب – آرزو- نفرین- آسمان آبی- بازگشت – امید رندگی – آخرین ترانه – بیداد زمان – تک درختی- ای امید جان و بسیاری دیگر در زیر تعدادی از این تصنیف ها را برای شما انتخاب کرده ایم و در صورتی که وقت اجازه دهد به ترتیب اجرا خواهیم کرد
به رسم سپاس و قدردانی ازتمامی هنرمندان بزرگی که صدا و آثارشان همواره جزئی ازشیرینترین و خاطره انگیزترین لحظه های زندگی بسیاری از ما بوده است ترانه هایشان را زمزمه کردیم ، عاشق شدیم ، خندیدیم و گریستیم و مجالس سرورمان را با ترانه هایشان به پا کردیم . حالا نیزشنیدن دوباره آنها یادآور گذشته های تلخ و شیرین و دور و نزدیک ماست ، یادآور خانه مادری، عشق و شهرو محله قدیمی و برای بسیاری یادآور خاک وطن
با تشکر از همدلی و حمایت های مادی و معنوی شما اعضای ثابت و وفاداری که با کمک های مالی خود ما را در ادامه راهمان حمایت کرده اند.
شرایط نام نویسی و اشتراک در کارگاه هنر برای هنرجویان جدید.
لطفا پس ازمطالعه و انتخاب رشته فرم زیر را چاپ گرفته پرکرده و تحویل دهید.
توجه: هراشتراک حد اکثر شامل دو رشته میشود
برای آشنایی بیشتر با دستگاه همایون اینجا را کلیک کنید
مطالب زیر از کتاب تصنیف خوانی تالیف دکتر اعظمی کیا استفاده شده است
برای مشاهده و استفاده از نت آهنگ لطفا به اتصال فوق کلیک کنید.
با سپاس از دوست و همکار عزیز رضا سعیدی
5/4 ( 12 123 ) ضرب اهنگ
ای عاشقان
امیر هوشنگ ابتهاج – ا.ه.سایه
ای عاشقان ای عاشقان پیمانه ها پر خون کنید
و ز خون دل چون لاله ها رخساره ها گلگون کنید
آمد یکی آتش سوار بیرون جهید از این حصار
تا بر دمد خورشید نو ٬ شب را ز خود بیرون کنید
آن يوسفِ چون ماه را از چاهِ غم بيرون كشيد
در كلبه‌ي احزان چرا اين ناله‌ي محزون كنيد
از چشم ما آيينه‌اي در پيش آن مه رو نهيد
آن فتنه‌ي فتانه را بر خويشتن مفتون كنيد
دیوانه چون طغیان کند زنجیر زندان بشکند
از زلف لیلی حلقه ای در گردن مجنون کنی
دیدم به خواب نیمه شب خورشید و مه را لب به لب
تعبیر این خواب عجب ای صبح خیزان چون کنید
نوري براي دوستان، دودي به چشم دشمنان
من دل بر آتش مي‌نهم، اين هيمه را افزون كنيد
زين تخت و تاج سرنگون تا كي رود سيلاب خون؟
اين تخت را ويران كنيد، اين تاج را وارون كنيد
چندین که از خم در صبوح خون دل ما می رود
ای شاهدان بزم کین پیمانه ها پر خون کنید
گروه هم سرایان و پروژه های آینده اینک پس از اجرای موفقیت آمیز گروه هم سرایان از جمله تمرین و اجرای قطعات دلشدگان و رنگین کمان فولکلور ایران در جشنواره بهاره ۲۰۱۹ از شما هم سرایان عزیز دعوت میکنیم که به تولید واجرای … Continue reading
اجرای موسیقی سرود های میهنی
آواز ایرانی و تصنیف خوانی
چرا تصنیف خوانی؟ تصنیف ها در محتوای بالای شعر و آهنگ در طول زمان به سرمایه فرهنگی ماندگاری بدل میشوند.
تصنیف نوعی آواز است که کلام و موسیقی توامان بکار برده میشوند. تصنیف خوانی یکی از کارگاه های مهم کارگاه هنر است. اکر چه افراد این گروه مدام در حال نو شدن و پیوستن هنرجویان جدید است ولی هنرجویان قدیمی نیز در سطح بالاتری به رشد خود ادامه میدهند. این تجربه ظاهرا تکراری در گردش خود بسوی تجربه های نو به پیش میرود. اگر چه ما موسیقی سنتی و ایرانی را در غالب تصنیف خوانی بارها تکرار کرده ایم ولی هنوز حتی هنرجویان قدیمی ما از جنبه های آموزشی کارگاه هنر بی نیاز نیستند. ترکیب آموزش نظری و عملی در کنار هم، رمز ماندگاری و جذابیت این تجربه گروهی است. ما همه با هم در حال رشد هستیم و به این رشد تا سر حد حرفه ای ادامه خواهیم داد. این حرفه ای شدن از سطح یک مصرف کننده حرفه ای آغاز و در مسیر رشد خود به تولید هنری بالاتری ارتقا پیدا میکند.
تعلیم و تربیت حنجره یعنی ساخت و پرداخت صدای انسان به کیفیتی متعالی. بخشی از این کیفیت به رشد فیزیکی حنجره مربوط میشود ( طرز نفس گرفتن ، مراقبت های پزشکی و عذایی از تارهای صوتی ..) ولی کیفیت اصلی یک صدای خوب علاوه بر شخصیت و احساس و اندیشه و دانش صاحب صدا به تربیت گوش موسیقی نیز وابسته است.
آشنایی به زبان و علم سلفژ در موسیقی سهم مهمی در رشد کمی و کیفی صدا دارد.
در دور جدید تصنیف خوانی دو باره از دستگاه شور آعاز میکنیم. لطفا مطالب زیر را با دقت مطالعه و سوالات خود را یاد داشت کنید. مطالب را لازم نیست مثل دروس تاریخ و جغرافی حفظ کنید. سعی کنید از انها در یافتن پاسخ به سوالات تجربی خودتان استفاده کنید.
لطفا مطالب آموزشی زیر را که از ساده به پیچیده ردیف شده اند بخصوص کسانیکه قبلا در دوره های تیوریک و نظری کارگاه هنر شرکت نداشته اند پیش ردیف : حسین عمومی حتما مطالعه کنید.
عناوین آبی رنگ را کلیک کنید تا به صفحه مربوطه برسید.
پیش ردیف شامل یازده درس است که بوسیله حسین عمومی برای معرفی ساختار اصلی سیستم های موسیقی کلاسیک ایرانی و آموزش شاگردان مبتدی، با کار کردن بر روی یازده سیستم از دوازده سیستم موجود در ردیف طراحی و تنظیم شده است.
تمام دوازده سیستم درسه گروه بنام سه سردستگاه (اصطلاح گرفته شده از استاد حسن کسایی) به نام های شور، همایون و ماهور قرارمیگیرند. سه سردستگاه نسبت به سایر دستگاه ها مفصل تر و حائز اهمیت بیشتری هستند و هر کدام زیر مجموعه هایی دارند. گروه شورشامل سه دستگاه و چهار آواز مشتق شده از دستگاه شوراست:
۱- دستگاه شور ۲- دستگاه نوا ۳- دستگاه سه گاه
و آوازها: ۱- آواز بیات ترک ۲- آواز ابوعطا ۳- آواز افشاری ۴- آواز دشتی
به دلیل وجود چهار آواز مشتق شده از دستگاه شور و فواصل مشترک موجود در این دستگاه با دستگاه سه گاه و دستگاه نوا، این گروه بزرگترین و مفصل ترین گروه است.
گروه دوم، گروه همایون است که شامل دو دستگاه و یک آواز است:
۱- دستگاه همایون ۲- دستگاه چهارگاه و آواز بیات اصفهان مشتق شده از دستگاه همایون.
گروه سوم، گروه ماهور است که شامل دستگاه ماهور و دستگاه راست و پنجگاه است.
در مجموعه پیش ردیف درسی برای آموزش دستگاه راست و پنجگاه وجود ندارد زیرا این دستگاه به جز درآمد و چند گوشه ی خاص خود، مجموعه ای است منتخب، شامل گوشه های سایر دستگا ه ها مانند ماهور، شور، همایون، نوا و سه گاه. دستگاه راست و پنجگاه آخرین درس اساتید برای تدریس ردیف است که برای آموزش پرده گردانی در موسیقی کلاسیک ایرانی تدوین شده و پرده گردانی برای شاگرد مبتدی ضروری به نظر نمیاید.
دروس پیش ردیف مجموعه ای است که بر پایه ردیف سنتی اساتید بزرگ موسیقی کلاسیک ایرانی پایه گذاری شده است. فراگیری پیش ردیف با آشنایی به تلفظ و معنی اشعار انتخاب شده و ارتباط آنها با الگو های نغمگی سنتی در ردیف شروع میشود. هنرجویان سپس با خواندن اشعار، همراه با الگوهای نغمگی برگرفته از ردیف دریک نظام سیستماتیک بنام “پیش ردیف” با فضا های موسیقایی اصلی موسیقی کلاسیک ایرانی و ارتباطات آنها بایکدیگر آشنا میشوند.
———————————————————-
در ادامه مطالب فوق به منابع مهم دیگر از جمله:
رجوع کنید.
به سکوت سرد زمان، به خــزان زرد زمان،
نه زمان را درد کسی، نه کسی را درد زمان
بهار مردمی ها دی شد، زمان مهربانی طی شد
(آه از این دم سردیها خدایا) ۲
نه امیدی در دل من، که کشاید مشکل من
نه فروغ روی مهی، که فروزد محفلِ من
نه همزبان دردآگاهی، که ناله ای خرد با آهی،
(داد از این بی دردیها خدایا)
۲ (نه صفایی ز دمسازی به جامِ می )۲،
که گَرد غم زدل شوید،
که بگویم راز پنهان، که چه دردی دارم بر جان
آه از این بی همرازی خدایا ، وای از این بی همرازی خدایا
وه که به حسرت عمر گرامی سر شد
900 Persei place 115, North Bethesda MD 20852
https://www.facebook.com/1304690716/posts/10211600627113643?sfns=mo.
آهنگ ازاحمد آشور پور
بهار آمد سوار آمد به مرکب نوروز خورشید تابان یوهو
خوشم خوشم که عمر دی سر آمده رنجم بگرفته پایان یوهو
بیا که خوش کنم دلم به روی تو شادم کن در این نو بهاران
دور سرما رفته غم به یک جا رفته
پا بکوبیم یاران
{به من و تو بادا سال نو فرخنده
به سال نو گردد ما را لب پر خنده
ستاره ی بختت چون مهر تابنده
به همه کسان ، به همه یاران ، خوش و خرم روزگاران } الف
پای هفت سین رو به آیینه خوش تر چه باشد
شمع و جمع و جام زرینه خوش تر چه باشد
عیدی از آن یار دیرینه خوش تر چه باشد
گیرم در آغوشش
میگویم در گوشش
صد سال به این سالها
2 -کارگاه نگارگری: عکاسی با تلفن موبایل
Saturday March 16, 2019 12:30:00 pm to 1:30 pm
با تشکر از همدلی و حمایت های مادی و معنوی شما اعضای ثابت و وفاداری که با کمک های مالی خود ما را در ادامه راهمان حمایت کرده اند.
شرایط نام نویسی و اشتراک در کارگاه هنر برای هنرجویان جدید.
لطفا پس ازمطالعه و انتخاب رشته فرم زیر را چاپ گرفته پرکرده و تحویل دهید.
توجه: هراشتراک حد اکثر شامل دو رشته میشود
کو یاری تا به دیارم برساند پیغامم را به نگارم برساند
کو غمخواری به کنارم بنشیند دلدارم را به کنارم برساند
من هم جدا شدم ز آشیانه من هم دلم شکسته ای زمانه
من هم به ناله های عاشقانه دراین زمانه گشته ام فسانه
بی خبرم ز جای بی نشان تو بر لب من رسیده جان به جان تو
هجر تو شد نصیب من در این میانه،
نصیب من در این میانه
چه شود که از تو رسد بشکسته دلی خبری چه شود گل فکند به بد آب و گِلی نظری
چو نسیم سحر ز برم بگذر بگذر که مگر گلی از گِل من
به دمد چو روم ز نظر
چه شود که از تو رسد بشکسته دلی خبری چه شود گل فکند به بد آب و گِلی نظری
چو نسیم سحر ز برم بگذر بگذر که مگر گلی از گِل من
به دمد چو روم ز نظر
ز برم بگذر بگذر که مگر گلی از گِل من
به دمد چو روم ز نظر
به دمد چو روم ز نظر
اهنگ محلی ارمنی – شعر از سعید سلطانپور
سر اومد زمستون
شکفته بهارون
گل سرخ خورشید باز اومد و شب شد گریزون
گل سرخ خورشید باز اومد و شب شد گریزون
کوهها لاله زارن
لاله ها بیدارن
تو کوهها دارن گل گل گل آفتابو میکارن
تو کوهها دارن گل گل گل آفتابو میکارن
توی کوهستون
دلش بیداره
تفنگ و گل و گندم
داره مییاره
توی سینه اش جان جان جان
توی سینه اش جان جان جان
یه جنگل ستاره داره
جان جان
یه جنگل ستاره داره
یه جنگل ستاره داره
جان جان
یه جنگل ستاره داره
سر اومد زمستون
شکفته بهارون
گل سرخ خورشید باز اومد و شب شد گریزون
گل سرخ خورشید باز اومد و شب شد گریزون
کوهها لاله زارن
لاله ها بیدارن
تو کوهها دارن گل گل گل آفتابو میکارن
تو کوهها دارن گل گل گل آفتابو میکارن
توی کوهستون
دلش بیداره
تفنگ و گل و گندم
داره مییاره
توی سینه اش جان جان جان
توی سینه اش جان جان جان
یه جنگل ستاره داره
جان جان
یه جنگل ستاره داره
یه جنگل ستاره داره
جان جان
یه جنگل ستاره داره
|
1 2 3 4 5 6 |
1 2 3 4 5 6 |
1 2 3 4 5 6 |
1 2 3 4 5 6 |
|
رون |
□ شکفته بها |
تون |
سر اومد زمس □ |
|
زون |
شب شد گری |
شید باز اومد و |
گل سرخ خور □ |
|
زون |
شب شد گری |
شید باز اومد و |
گل سرخ خور □ |
|
رن |
لاله ها بیدا □ |
رن |
کوهها لاله زا □ |
|
رن |
آفتابو میکا |
گل گل گل |
تو کوهها دارن □ |
|
رن |
آفتابو میکا |
گل گل گل |
تو کوهها دارن □ |
|
|
|
|
|
|
ره |
دلش بیدا □ |
تون |
توی کوهس □ |
|
ره |
داره مییا □ |
گل و گندم |
تفنگ و □ |
|
جان □ جان □ جان |
توی سینه اش □ |
جان □ جان □ جان □ |
توی سینه اش □ |
|
|
ره □ جان □ جان □ |
ستاره دا □ |
یه جنگل □ |
|
|
ره |
ستاره دا □ |
یه جنگل □ |
|
|
|
|
https://soundcloud.com/meeeeeeeem/fqzjqbusja8g?utm_source=soundcloud&utm_campaign=share&utm_medium=email
محمد نوری
نازنین مریم یا جان مریم موسیقی و ترانه‌ای ماندگار ساخته محمد نوری (یکم دی ۱۳۰۸ ـ نهم مرداد ۱۳۸۹) است که از زمان تنظیم تاکنون طرفداران بسیاری از همه نسل‌ها پیدا کرده است.
پری زنگنه
| Am | Em | Am
/ شونه / به / شونه / به / یاد / اون / روزها
| Am | Em | Am | Em
/ وای / نازنین / مریم / وای / نازنین / مریم /
| Am | Em | Am | Em | Am | Am
/ باز / دوباره / صبح / شد / من / هنوز / بیدارم / ای / کاش / میخوابیدم / تورو / خواب / میدیدم /
| Am | Em | Am | Dm | Am
/ خوشه / غم / توی / دلم / زده / جوونه / دونه / بدونه / دل / نمی / دونه / چه / کنه / با / این / همه / غم /
| Am | Em | Am | Em
/ وای / نازنین / مریم / وای / نازنین / مریم /
| Am | Em | Am | Dm | Am
/ بیا / رسید / وقت / درو / مال / منی / از / پیشم / نرو / بیا / سر / کارمون / بریم / درو / کنیم / گندمارو /
| Am | Dm | Am
/ بیا / رسید / وقت / درو / مال / منی / از / پیشم / نرو / بیا / سر / کارمون / بریم / بیا / بیا / نازنین / مریم / نازنین / مریم /
| Am | Em | Am | Em | Am
/ بیا / بیا / نازنین / مریم / نازنین / مریم / …
http://www.artpars.org/Honar/سرود-ای-ایرانhttp://www.artpars.org/Honar/سرود-ای-ایرانداریوش رفیعی در روز ۴ دی ۱۳۰۶، در بم به دنیا آمد. وی فرزند لطفعلی رفیعی، نماینده مردم بم در مجلس شورای ملی بود. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در همان شهر در جوانی به‌خاطر موسیقی، تحصیل را در بم نیمه‌کاره گذاشت و به تهران آمد.
در تهران ابتدا با مصطفی گرگین زاده و سپس با مجید وفادار آشنا شد که حاصل آشنایی داریوش رفیعی با مجید وفادار ضبط ترانه‌هایی مشهور مانند: «زهره» , «شب انتظار» با مطلع: شب به گلستان تنها منتظرت بودم، «گلنار» با مطلع: گلنار، گلنار، کجایی که از غمت ناله میکند، عاشق وفادار… و بسیاری ترانه مشهور دیگر شد.
داریوش رفیعی همچنین با جواد بدیع‌زاده خواننده مشهور ایرانی نیز آشنا بود، به‌طوری‌که تقریباً عضو دائمی خانواده او بود.
او در اوج شهرت بر اثر تزریق آمپول آلوده به کزاز مبتلا شد و در نهایت در بیمارستان هزارتختخوابی تهران (بیمارستان امام خمینی تهران) در روز ۲ بهمن ۱۳۳۷ سن ۳۱ سالگی درگذشت. او را در قبرستان ظهیرالدوله دفن کردند.
مجموعه آثار او با نام «کاروان عمر» به کوشش شهرام آقایی پور در سال ۱۳۸۷ به چاپ رسیده‌است.
مکن ای دوست مکن
مکن ای دوست مکن
این همه بیداد مکن
این همه بیداد مکن
مبر از یاد مرا
مبر از یاد مرا
وز دیگران یاد مکن
وز دیگران یاد مکن
قربان برم روی تو را
قربان برم روی تو را
وان چشم جادوی تو را
روی تو را موی تو را
روی تو را موی تو را
کمند گیسوی تو را
کمند گیسوی تو را
بر لب بام بیا
بر لب بام بیا
گوشه ی ابرو بنما
گوشه ی ابرو بنما
روزه داران رخت
روزه داران رخت
منتظر ماه نواند
منتظر ماه نواند
قربان برم روی تو را
قربان برم روی تو را
وان چشم جادوی تو را
روی تو را موی تو را
روی تو را موی تو را
کمند گیسوی تو را
کمند گیسوی تو را
از آن زلف کجت زلف کجت
سلسله بر گردنم
ای حبیبم طبیبم
از آن لعل لبت لعل لبت
قوت روح و بدنم
ای حبیبم طبیبم
خیز و به رقص اندرا
ای صنم مه لقا
ای حبیب ای عزیز سروناز روانم
با من شیدا نشین
ای صنم مه جبین
ای حبیب ای عزیز کی میایی بر من
کی میایی بر من
PACC Brochure Fall 2018
روز برنامه دهم نوامبر از ساعت سه و نيم تا ۷
بهاي بليط نفري ١٠$ است لطفا به تعدادي كه لازم داريد رزرو بفرماييد.
و بیا تا گل بر افشانیم
شعر از: پژمان بختیاری و حافظ آهنگ از: مرتضی نی داوود
با سپاس از دکتر رضا سعیدی برای تهیه وانتقال نت این آهنگ در نرم افزار میوز اسکور و همچنین تهیه جدول تطابق کلام و موسیقی
فرود حجاز روی نت پایه یا تونیک شور است:
گام شور ر از این نتها تشکیل شده‌است: ر، می کُرُن، فا، سل، لا، سی بمل، دو، ر. پس فرود حجاز در «شور ر» روی نت ر است.
حجاز می‌تواند به عنوان دستگاه موسیقی مجزایی از ابوعطا باشد و در گذشته همین طور نیز بوده است. هرمز فرهت در کتاب خود دستگاه در موسیقی ایرانی اشاره میکند که حجاز قطعه‌ای آغازین از دستگاهی است که پس از ابوعطا اجرا میشود و نام مقام یا آواز از این قطعهٔ آغازین برداشته شده است. همچنین دلیل اینکه حجاز بعد از ابوعطا قرار می‌گیرد و نواخته میشود، قرارداشتن در گام صوتیِ بالاتری از ابوعطاست که بر طبق سنت و جریان اجرای موسیقی سنتی، نوازندگان از پایه و بم شروع کرده و به اوج یا صداهای زیرتر می‌رسند
صوتی گوشه حجاز
لطفا برای تمرین گوشه های ابوعطا و بویژه حجاز را در ردیف های اوازی و یا سازی ( میرزا عبدوالله ) گوش کنید
شور انگیز نام آلبومی است به آهنگسازی حسین علیزاده و آواز شهرام ناظری که در سال ۱۳۶۷ اجرا و در سال ۱۳۶۸ منتشر شد. در این آلبوم که در دستگاه شور اجرا شده از اشعار مولوی استفاده شده‌است.
To Donate PACC, Please use the following code to connect آموزش طراحی
https://www.aparat.com/v/l3oEA
https://www.aparat.com/v/dUeTu
افسون ها دیدم از بس در دام هستی دگر – گوشه مجلس افروز
پیوند الفت بستم با جام مستی
مجنون ها دیدم آزبس با خود پرستی دگر – فرود به ماهور
دل کندم، از قید هستی
افسون ها دیدم از بس در دام هستی دگر – گوشه مجلس افروز
پیوند الفت بستم با جام مستی
مجنون ها دیدم آزبس با خود پرستی دگر – فرود به ماهور
دل کندم، از قید هستی
آواز : محمدرضا شجریان آلبوم: گلبانگ 2 (دولت عشق
شعر: بابا طاهر آهنگ: حسن یوسف‌زمانی
ترانه آهنگ تصنیف مبتلا
نسیمی کز بن ٓان کاکل ٓایو
مرا خوشتر زبوی سنبل ٓایو
چو شوم گیرم خیالش را در ٓاغوش
سحر از بسترم بوی گل ٓایو
سحر از بسترم بوی گل ٓایو
music
بلا بی دل، خدایا، دل بلا بی
گنه چشمم چرا دل مبتلا بی
اگر چشمم نکردی دیده بونی
چه زونستی دلم خوبان کجا بی
چه زونستی دلم خوبان کجا بی
music
دو چشمونت پیاله ی پر ز می بی
دو زلفونت خراج ملک ری بی
دو چشمونت پیاله ی پر ز می بی
دو زلفونت خراج ملک ری بی
همی وعده کری امروز و فردا
نزونم مو که فردای تو کی بی
نزونم مو که فردای تو کی بی
music
نسیمی کز بن ٓان کاکل ٓایو
مرا خوشتر زبوی سنبل ٓایو
چو شوم گیرم خیالش را در ٓاغوش
سحر از بسترم بوی گل ٓایو
سحر از بسترم بوی گل ٓایو
شعر از سعدی
بر روی این شعر تصنیف های زیادی در دستگاههای مختلف اجرا شده است.شجریان و شهیدی در ابوعطا،شهرام ناظری در نوا،افتخاری در بیات ترک و دشتی،گلپا در سه گاه،معین در بیات ترک ، الهه در دشتی و سالار عقیلی در راست پنج گاه آن را اجرا کرده اند
گوشه در امد
(ای ساربان آهسته ران)۲ (کآرام جانم میرود)۲
(وآن دل که با خود داشتم)۲ (با دلستانم میرود)۲
من مانده‌ام مهجور از او، بیچاره و رنجور از او
music – گویی که نیشی دور از او، در استخوانم میرود
گوشه مخالف
{ (با آن همه بیداد او)۲ وین عهد بی‌بنیاد او
در سینه دارم یاد او، یا بر زبانم میرود } ۲
گوشه مویه – music
محمل بدار ای ساروان تندی مکن با کاروان
کز عشق آن سرو روان گویی روانم میرود)۲
فرود به چهارگاه
(ای ساربان آهسته ران)۲ (کآرام جانم میرود)۲
“خاستگاه موسیقی ایرانی به زمان هایی بسیار دور در عهد باستان باز می گردد و نمی توان” بردانسته های کنونی تاریخچه ی این موسیقی را از میان چندین هزاره که ناگزیر با افسانه پردازی آمیخته شده است، به درستی جستجو کرد. به علت نابودی اسناد فرهنگ ایران باستان و در پی تهاجم های فراگیر به این کشور مانند حمله یونانی ها (در ۳۰۰ ق.م)، عرب ها (درمیانه ی سده ی هفتم م)، مغول ها (در سده های سیزده تا پانزده م)، افغان ها (در سده ی هجده م) و همچنین دیگر تأثیرات دوره ی معاصر که به جزئیات آن نمی پردازیم، انجام یک تحقیق نظام مند در این زمینه امری بس دشوار است.”
موسیقی ملی ایران، فصل اول، در باره تاریخ موسیقی ایران، داریوش صفوت و نِلی کارُن، ص ۲۸.
تاریخ موسیقی ایرانی را می توان به دو دوره اصلی تقسیم و آن را بررسی کرد:
متن آهنگ ایران ایران محمد نوری
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
ای ایران ایران دور از دامان پاکت دست دگران، بد گهران
ای عشق سوزان، ای شیرین‌ترین رویای من تو بمان، در دل و جان
ای ایران ایران، گلزار سبزت دور از تو راج خزان، جور زمان
ای مهر رخشان، ای روشنگر دنیای من به جهان، تو بمان
سبزی سر چمن، سرخی خون من، سپیدی طلوع سحر، به پرچمت نشسته
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
بمان که تا ابد هستیم، به هستی تو بسته
ای ایران ایران دور از دامان پاکت دست دگران، بد گهران
ای عشق سوزان، ای شیرین‌ترین رویای من تو بمان، در دل و جان
ای ایران ایران، گلزار سبزت دور از تو راج خزان، جور زمان
ای مهر رخشان، ای روشنگر دنیای من به جهان، تو بمان
در روح و جان من، می مانی ای وطن
به زیر پافِتَدان دلی، که بهر تو نلرزد
شرح این عاشقی، ننشیند در سخن
که بهر عشق والای تو، همه جهان نیرزد
ما برای پرسیدن نام گلی ناشناس
چه سفر ها کرده ایم
چه سفر ها کرده ایم
ما برای بوسیدن خاک سر قله ها
چه خطرها کرده ایم
چه خطرها کرده ایم
ما برای آنکه ایران خانه خوبان شود
رنج دوران برده ایم
رنج دوران برده ایم
ما برای آنکه ایران گوهری تابان شود
خون دل ها خورده ایم
خون دل ها خورده ایم
ما برای بوییدن بوی گل نسترن
چه سفر ها کرده ایم
چه سفر ها کرده ایم
ما برای نوشیدن شورابه های کویر
چه خطرها کرده ایم
چه خطرها کرده ایم
ما برای خواندن این قصه عشق به خاک
رنج دوران برده ایم
رنج دوران برده ایم
ما برای جاودانه ماندن این عشق پاک
خون دل ها خورده ایم
خون دل ها خورده ایم
با سپاس از دکتر رضا سعیدی برای تهیه نت موسیقی و جدول شعر
متن کامل غزل از حسین منزوی
به جرات میتوان محمد نوری را از هنرمندان خود ساخته ای دانست که یک پایش در نو گرایی و موسیقی پاپ ایران، ونیم دیگرش که ریشه در فرهنگ کهن و موسیقی بومی و فولکلوریک سرزمین مان قرار دارد، بحساب آورد. در اینجا انتخاب ترانه های میهنی محمد نوری مناسبت ویژه ای دارد زیرا که از یک طرف نوستالژی وطن و خانه اجدادی را به طرز مطبوعی در ما زنده نگهمیدارد و از طرف دیگر در تسهیل و آمیزش موسیقی ایرانی به موسیقی جهانی کمک میکند.
برای نمونه آهنگ سخن عشق او را با خوانش شجریان گوش دهید و مقایسه کنید. اگر چه این هر دو در دستگاه ماهور خوانده شده اند ولی یکی ملهم از گوشه های ردیف (موسیقی مقامی یا مدال ) و دیگری از موسیقی بین المللی و تنال Tonal.
بد نیست در اینجا به هارمونی موسیقی ایرانی در ایران اشاره کنیم که اخیرا مورد بحث و مجادله است. کارگاه هنر در این راستا از جمله در آثار محمد نوری به استفاده از هارمونی و تجربه چند صدایی بطور آموزشی مبادرت کرده و از علاقمندان به ایجاد گروه کر دعوت به همکاری میکند.
سخن عشق تو بی آن که برآید به زبانم
رنگ رخساره خبر می‌دهد از سوز نهانم
نه مرا طاقت غربت , نه تو را خاطر قربت
دل نهادن به صبوری , که جز این چاره ندانم
———
سخن | عشق تو بی | آن که برآ | ید به زبا | نم
رنگ رخ | ساره خبر |می‌دهد از | سوز نهانم
نه مرا | طاقت غربت | نه تو را خاطر |قربت
دل نهادن |به صبوری |که جز این |چاره ندانم
گاه گویند که بدانم ز پریشا نی حالم
گاه گویند که بدانم ز پریشانی حالم
باز گویند که عیانست چه حاجت به بیانم
باز گویند که عیانست چه حاجت به بیانم ه آ
من در اندیشه آنم که روان بر تو فشانم
من در اندیشه آنم که روان بر تو فشانم
نه در اندیشه که خود را
نه در اندیشه که خود را ز کمندت برهانم
ز کمندت برهانم
سخن از نیمه بریدم
که نگه کردم و دیدم
که به پایان رسدم عمرو به پایان نرسانم
که به پایان رسدم عمرو به پایان نرسانم
گاه گویند که بدانم ز پریشا نی حالم
گاه گویند که بدانم ز پریشانی حالم
باز گویند که عیانست چه حاجت به بیانم
باز گویند که عیانست چه حاجت به بیانم ه آ
من در اندیشه آنم که روان بر تو فشانم
من در اندیشه آنم که روان بر تو فشانم
نه در اندیشه که خود را
نه در اندیشه که خود را ز کمندت برهانم
ز کمندت برهانم
دستگاه همایون Avaze Esfahan ( اصفهان آواز )
ای عشق من ای زیبا نیلوفر من
در خواب نازی شبها نیلوفر من
در بستر خود تنها خفته ای تو
ترک من و دل ای مه گفته ای تو
ای دختر صحرا نیلوفر
اه نیلوفر اه نیلوفر
در خلوتم بازا نیلوفر
اه نیلوفر اه نیلوفر
تویی نآ مهربان با من
مکن جور و جفا با من
روم در کوه و صحرا
من که بین سبزه ها
ای نو گل دیر آشنا
یابم تو را یابم تو را
آسمانی دلبر من
عشق من نیلوفر من
ای عشق من ای زیبا نیلوفر من
در خواب نازی شبها نیلوفر من
در بستر خود تنها خفته ای تو
ترک من و دل ای مه گفته ای تو
ای دختر صحرا نیلوفر
اه نیلوفر اه نیلوفر
در خلوتم بازا نیلوفر
اه نیلوفر اه نیلوفر
خلق آثار هنرهای تجسمی نیاز به یک شناخت اولیه از اصول و مبانی هنرهای تجسمی دارد. این مبانی را می توان به الفبا و قواعد و درک زبان در هنرهای تجسمی و بصری تعبیر کرد. آشنا شدن با مبانی هنرهای تجسمی می تواند تا حد زیادی در درک کردن جهان بصری مؤثر باشد.
آنچه در روزگار ما در قالب هنرهای تجسمی جای می گیرد عبارت است از : عکاسی، گرافیک، نقاشی ، طراحی و مجسمه سازی. به طور کلی می توان گفت همه هنرهایی که به صورت بصری ارائه یا دیده می شوند و با تصویر سر و کار دارند، اصول و مبانی مشترکی دارند که «مبانی هنرهای تجسمی» یا «مبانی هنرهای بصری» نامیده می شوند.
عناصرو وقواعد هنرهای بصری
مبانی هنرهای تجسمی به دو بخش کلی تقسیم می شوند:
1. عناصر بصری بخشی که با آنها به طور فیزیکی و ملموس سر و کار داریم مانند : نقطه، خط، سطح، رنگ، شکل، بافت ، اندازه و تیرگی – روشنی.
2. قواعد و کیفیات خاص بصری که بیشتر حاصل تجربه و ممارست هنرمند در به کار بردن عناصر بصری می باشند مانند : تعادل، تناسب، هماهنگی و کنتراست که به نیروهای بصری یک اثر تجسمی استحکام می بخشند.
نگاه کردن و دیدن ناب
در یک معنای کلی عمل دیدن واکنش طبیعی و خود به خود است که عضو بینایی در مقابل انعکاس نور از خود نشان می دهد و انسان به طور طبیعی رنگ، شکل ، جهت، بافت ، بعد و حرکت چیزها را به وسیله پیام های بصری دریافت می کند. اما در هنر و نزد هنرمندان دیدن می تواند فراتر از یک عکس العمل طبیعی تعبیر شود. در نگاه هنرمند جهان به صورت عمیق تر ادارک و تعبیر می شود. او علاوه بر دیدن اشیاء به روابط و تناسبات آن ها با یکدیگر به دقت توجه می کند. همین توجه و نگاه موشکافانه به جهان و پدیده ها به نحوی در آثار او جلوه گر می شود که گویی هیچ کس دیگر قبلاً آن ها را آن گونه ندیده است.
کادر در هنرهای بصری
کادر یا قاب تصویر محدودهی فضا یا سطحی است که اثر تجسمی و تصویری در آن ساخته می شود. به طور کلی منظور از کادر در هنرهایی که با سطح سر و کار دارند و بر سطح به وجود می آیند همان محدوده ای است که هنرمند برای ارائه و اجرای اثر خود بر می گزیند.
کادر می تواند اندازه ها و شکل های گوناگون داشته باشد مثل مربع، مستطیل، لوزی، ذوزنقه، دایره، بیضی چند ضلعی یا حتی تلفیقی از این اشکال به صورت منظم و غیرمنظم باشد.
هنرمند با انتخاب بخشی از فضا و جدا ساختن آن از سایر بخش ها و فضای پیرامون توسط کادری مشخص دو کار انجام می دهد : اول اینکه ارتباط کادر را با محدوده ی داخلی اثر برقرار می کند و انرژی بصری را که از درون به بیرون گرایش دارد، محصور می سازد. دوم اینکه انرژی های بصری بیرون از کادر را که می خواهند به درون آن نفوذ کنند به کنترل درخواهد آورد.
نقطه
در هنر تجسمی وقتی از نقطه نام برده می شود، منظور چیزی است که دارای تیرگی یا روشنی، اندازه و گاهی جرم است و در عین حال ملموس و قابل دیدن است. از این نظر در ظاهر تشابهی میان این مفهوم از نقطه با آن چه که در ریاضیات به نقطه گفته می شود، وجود ندارد. در ریاضیات موضوعی ذهنی است که در فضا یا بر صفحه تصور می شود، بدون اینکه قابل دیدن و لمس شدن باشد. نقطه در زبان هنر تجسمی چیزی است کاملاً ملموس و بصری که بخشی از اثر تجسمی را تشکیل می دهد و دارای شکل و اندازه نسبی است. به عنوان مثال وقتی از فاصله ی دور به یک تک درخت در دشت نگاه می کنیم. به صورت یک نقطه تجسمی دیده می شود. اما وقتی به آن نزدیک می شویم یک حجم بزرگ می بینیم که از نقاط متعدد ( برگ ها) و خطوط ( شاخه ها) شکل گرفته است. بنابراین محدوده ی فضا یا سطح که همان کادر است نقش تعیین کننده ای در تشخیص دادن نقطه ی تجسمی و معنا پیدا کردن آن دارد. در صورتی که اندازه لکه یا عنصر بصری نسبت به کادر به قدری کوچک باشد که به طور معمول نتوانیم جزئیات آن ها را به صورت سطح یا حجم تشخیص بدهیم، می توانیم به آن نقطه تجسمی یا بصری بگوییم.
موقعیت های مختلف نقطه
بسته به این که نقطه ی بصری در کجای کادر قرار گرفته باشد، موقعیت های متفاوتی را به وجود می آورد. یک نقطه روابط محدود ساده ای با اطراف خود دارد و به همان نسبت توجه مخاطب را به خود جلب می کند. اما چنانچه نقاط بصری متعددی در یک کادر وجود داشته باشند، بر اساس روابطی که از نظر شکل، اندازه ، تیرگی ، روشنی ، رنگ ، بافت ، دوری و نزدیکی با یکدیگر دارند تأثیرات بصری متفاوتی به وجود خواهند آورد.
گاهی ممکن است نقطه به عنوان کوچک ترین بخش تصویر تلقی شود. در این صورت در اثر تراکم نقطه های تیره تیرگی حاصل می شود و در اثر پراکندگی آنها روشنی دیده می شود.
خط
در زندگی روزمره و در طبیعت، خط حضور چشمگیری دارد. در این زمینه می توان مثال های متفاوتی ذکر کرد. نقوش خطی روی لباس ها، ردیف صندلی ها در سالن امتحانات، خطوط آجرهای چیده شده، سیم ها و تیرهای برق، تنه درختان در کنار خیابان ها ، شیارهای شخم و ..
تنوع مثال ها و نمونه ها به خودی خود نشان می دهد که منظور از خط تجسمی معنایی نسبی از خط است و آن نشان دادن یک حرکت ممتد و پیوسته بر سطح یا در فضاست. بنابراین خط می تواند دو بعدی یا سه بعدی باشد.
جهت خط
خطوط تجسمی بر اساس جهت حرکت مداوم در یک مسیر کلی به چهار دسته ی اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از :
الف) خطوط عمودی که در طبیعت به شکل تنه درختان، تیرهای برق و ساختمان های مرتفع دیده می شوند. مفهوم این خطوط می تواند ایستادگی ، مقاومت و استحکام باشد.
ب) خطوط افقی که در طبیعت به صورت سطح زمین، خط افق، پهنه دریا یا یک انسان خوابیده دیده می شود. مفهوم این نوع خط می تواند آرامش ، سکون یا اعتدال باشد.
ج) خطوط مایل که در طبیعت به شکل کناره های کوه، خط رعد در آسمان و سراشیبی دیده می شوند. و در یک اثر تجسمی برای نشان دادن تحرک ، پویایی ، خشونت و عدم سکون و ثبات به کار می روند.
د) خطوط منحنی که معمولاً در طبیعت به شکل تپه ماهور، انتشار امواج، پست و بلندی زمین و حرکت بعضی از جانوران دیده می شوند و در یک اثر تجسمی ممکن است برای نمایش دحرکت سیال و مداوم، ملایمت و ملاطفت به کار گرفته شود.
حالت خط
خطوط می توانند در مسیر حرکت خود دارای شرایط زیر باشند :
1 – ضخیم یا نازک، قوی یا ضعیف ، تیره یا روشن شوند.
2 – به صورت خطوط باریک یا ضخیم یکنواخت باشند.
3 – می توانند در جهت مسیر اصلی خود به صورت بریده بریده و یا متعدد باشند.
4 – می توانند در جهت مسیر اصلی خود به شکل زیگزاگ، شکسته و یا موجی در می آیند.
5 – می توانند به صورت منظم و یا نامنظم در مسیر اصلی حرکت خود تغییر جهت دهند.
کاربرد خط
خط عنصر اصلی طراحی است. ترسیم خطوط پیرامونی یک شکل می تواند تصویر اشیا را به نمایش بگذارد. تراکم و انبساط هاشورها حجم و سایه روشن را نشان می دهد. با ضخیم و نازک کردن خط در طراحی، قسمت های سایه دار مشخص می شوند و حالت خطوط جنسیت و بافت اشیا را از لحاظ نرمی، سختی و استحکام مشخص می کند.
در آثار نقاشان طبیعت گرا که شکل های اشیا به دقت ترسیم می شوند، وجود خط به عنوان پایه ی اصلی طرح قابل مشاهده است در نقاشی ایرانی خط همواره جایگاهی پراهمیت دارد. خط همچنین در رشته های دیگر هنر تجسمی نقش متناسب خود را در شکل دهی به اثر بازی می کند. در هنر گرافیک استفاده از خط کاربردهای متنوعی را در طراحی نشانه، در طراحی و ساخت اعلان، تصویرسازی و صفحه آرایی دارد. همچنان که در طراحی لباس، نقشه کشی، طراحی صنعتی، مجسمه سازی و عکاسی نیز خط همواره پایه اصلی اجرا و ترکیب بصری اثر را به عهده دارد.
سطح
شکلی که دارای دو بعد (طول و عرض) باشد سطح نامیده می شود. در طبیعت و در پیرامون ما سطوح به اشکال متنوع وجود دارند. سطح چیزها در طبیعت گاه به صورت هموار و گاه ناهموار و دارای بافت ها نقش های مختلف است.
در هنر تجسمی سطح را به انحای مختلف می توان تجسم بخشید و به وجود آورد، مانند شکل زیر :
سطح ممکن است مستوی باشد مانند یدوار یا کف اتاق، سطح زمین فوتبال یا سطح روی یک کتاب
همچنین سطح ممکن است منحنی باشد مانند سطح یک سقف گنبدی.
همه ی سطح ها از سه شکل هندسی دایره، مربع، مثلث یا ترکیبی از آن ها به وجود می آیند. این شکل ها هر یک خصوصیات قابل مطالعه ای دارند.
دایره : دایره شکل کاملی است که حرکت جاودانه و مداومی را نشان می دهد. همچنین دایره نماد نرمی، لطافت، سیالیت، تکرار، درون گرایی، آرامش روحانی و آسمانی، پاکی و صمیمیت به شمار می آید.
مربع : مربع بر خلاف دایره نماد صلابت، استحکام و سکون است. این شکل مظهر قدرت زمین و مادی و در عین حال از زیباترین اشکال هندسی است.
مثلث : مثلث به واسطه زوایای تندی که دارد سطحی مهاجم و شکلی ستیزنده به نظر می رسد که همواره در حال تحول و پویایی است. بر اساس ترکیب هایی از مثلث می توان ترکیب های ساختاری بسیاری به وجود آورد. استفاده از مثلث و شبکه های مثلثی یک اصل ساختاری در طبیعت و در معماری به شمار می رود.
حجم
به اجسامی که دارای سه بعد : طول، عرض و ارتفاع یا عمق باشند، حجم گفته می شود.
معمولاً همه ی اشیای مادی در طبیعت دارای حجم هستند.
در هنر تجسمی چنانچه یک نقطه را در سه بعد گسترش دهیم و یا یک پیاژه خط را در جهت های مختلف حرکت دهیم، تجسمی از حجم به وجود می آید. به همین جهت درهنر تجسمی حجم ممکن است همیشه ملموس و مادی باشد ولی از نظر بصری وجود داشته باشد که در این صورت می توان به آن حجم مجازی گفت.
همان طور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند. کره ، مکعب و هرم را نیز می توان به عنوان اجسام هندسی پایه نام برد. این سه نوع حجم به طور کاملاً منظم به ندرت در طبیعت دیده می شوند. اما به طور کلی همه ی حجم های طبیعت از ترکیب یا تغییر شکل این سه حجم پایه و هندسی به وجود می آیند.
حجم می تواند تو خالی یا توپر باشد. به همین نسبت درون یا بیرون آن اهمیت پیدا می کند. معمولاً فضایی را که حجم اشغال می کند مثبت می گویند و فضای پیرامون آن یا ما بین دو حجم و یا حفره ی میان یک حجم توخالی را فضای منفی و گاه حجم منفی می نامند مثل فضای داخل یک لوله قطور.
حجم نمایی در نقاشی
در نقاشی و طراحی حجم با ترفند برجسته نمایی به وسیله سایه – روشن و رنگ و یا با تغییر شکل و اندازه ی اشکال در اثر عمق نمایی خطی القا می شود. ثبت سه بعدی اشیاء و طبیعت در عکاسی نیز به واسطه نور و سایه روشن صورت می گیرد. در حالی که با نوعی نورپردازی خاص می توان برجستگی و فرورفتگی اجسام را از بین برد و یا در نشان دادن آنها اغراق کرد.
حجم در مجسمه سازی
حجم ، عنصر اصلی کار مجسمه سازان است. نمایش حجم در فضا و روابط متقابل آن با فضای پیرامونش اصل مهم مجسمه سازی است. این روابط در نقش برجسته سازی که از یک سو با نقاشی و از سوی دیگر با معماری در ارتباط است اهمیتی به سزا دارد. نقش برجسته که از یک سمت بسته و محدود است به حجمی گفته می شود که در آن اشیا به صورت کم و بیش برآمده از سطح به نمایش درآمده باشند. در مجموع نقش برجسته حالتی بینا بینی میان نقاشی و مجسمه سازی دارد.
نور و حجم
نقش نور در بازنمایی حجم و خصوصیات آن نیز شایسته توجه است. این نور است که امکان رویت اجسام را در فضا برای ما به وجود می آورد. بسیاری از مجسمه ها و نقش برجسته ها بدون رنگ پردازی ساخته می شوند. به همین دلیل توجه به میزان تیرگی و روشنی برجستگی ها و فرورفتگی ها و ایجاد سایه هایی که در اثر تابش نور به روی آن ها شکل می گیرد قابل اهمیت است.
شکل
در هنرهای تجسمی به کارگیری واژه ی شکل برای بیان حالت و ویژگی های تصویری بسیار متنوع است. به طور کلی، شکل هم به سطح دو بعدی و هم به حجم و هم به نمایش تصویری شکل ها و حجم ها گفته می شود. شکل ها هم به طور طبیعی در پیرامون ما وجود دارند مانند سنگ، صخره ، ابر، درخت و حیوانات، و هم با استفاده از ابزار ساخته می شوند مثل مجسمه ای که از سنگ یا فلز ساخته می شود. همچنین به تصویر آن مجسمه نیز شکل می گویند.
انواع شکل
از نظر قافیه یا حالت، شکل ها یا هندسی و ساده هستند مثل دایره ، مثلث و مربع و یا تلفیقی از این شکل های ساده هستند. مثل شکل سنگ ها و درختان. در یک اثر تجسمی موضوعات ، معانی و احساسات مورد نظر هنرمند از طریق شکل ها و ترکیب آن ها بر بیننده تأثیر می گذارد. به این معنا خطوط، بافت ها ، تیرگی، روشنی و رنگ ها نیز در قالب شکل تأثیرات خود را بر مخاطبان آثار هنری می گذارند.
تغییر و ابداع شکل
در هنر تجسمی با تغییراتی که در یک شکل ساده می توان به وجود آورد، شکل های جدیدی ساخته می شود. هر یک از این شکل های جدید به نحوی می تواند بر ذهن مخاطب تأثیر بگذارد. در این جا چند روش برای ابداع شکل های جدید از شکل های ساده ارائه می گردد.
الف) از طریق برداشتن یا حذف کردن قسمت یا قسمت هایی از یک شکل ساده ی هندسی می توان شکل های جدیدی را به دست آورد.
ب) با ترکیب و کنار هم قرار دادن و تکرار دو یا چند شکل ساده می توان به شکل های متنوع و جدیدی دست یافت.
ج) از طریق برش دادن و یا اصطلاحاً شکستن اشکال و ترکیب مجدد آن ها به صورت دیگر می توان شکل های تازه تری با حالت بصری متنوع به وجود آورد.
ترکیب
ایجاد یک ترکیب موفق هم در جلب توجه مخاطب و بیننده مؤثر است و هم در رساندن پیام بصری مورد نظر هنرمند به مخاطب . در واقع ترکیب عاملی است که با سامان بخشیدن مؤثر به چگونگی چیدمان و نظم عناصر بصری در یک فضا و کادر مشخص بر اساس ذهنیت هنرمند و روابط تجسمی ، سبب می شود تا مخاطبان اثر بتوانند به طرز مؤثری با آن ارتباط برقرار کنند. در یک ترکیب موفق اجرا از کل قابل تفکیک نیستند. زیرا یک اثر وحدت یافته معنایی فراتر و کلی تر از اجزای خود دارد.
زمینه و کادر
در یک ترکیب وجود زمینه برای ایجاد ارتباط بصری میان عناصر و معنی دار شدن شکل ها الزامی است. وحدت بخشیدن به عناصر بصری بدون وجود زمینه که به صورت کادر یا فضای کلی اثر نیز می تواند تصور شود، امکان پذیر نیست.
بدون وجود زمینه شکلی وجود نخواهد داشت و فضای مثبت و منفی پیدا نخواهد کرد. بنابراین با وجود زمینه وجود کادر نیز الزامی ست. ترکیب و سامان بخشی به عناصر بصری در ارتباط با شکل کادر انجام می شود.
علاوه بر کادر که ساختار اصلی در ارتباط با آن شکل می گیرد وجود سه عامل زیر در به وجود آوردن یک ترکیب موفق بصری الزامی است:
1- وجود تعادل بصری
2- وجود تناسب و هماهنگی میان عناصر مختلف یک ترکیب
3- وجود رابطه هماهنگ اجزا با کل و با موضوع اثر
از انواع ترکیب می توان به طور کلی به دو نوع ترکیب قرینه و غیر قرینه اشاره کرد.
بافت
به طور کلی سطح و رویه هر شی و هر شکلی دارای ظاهر خاصی است که به آن بافت گفته می شود. درک کردن بافت هم از طریق لمس کردن و هم توسط احساس بصری میسر است.
در هنر تجسمی درک بافت های مختلف از نظر سختی، لطافت، زبری و صافی و هموار یا ناهمواربودن معمولاً با دیدن و به صورت بصری اتفاق می افتد.
انواع بافت
الف) بافت های تصویری : این بافت ها معمولاً به صورت شبیه سازی از اشکال و اشیای طبیعت به صورت واقع نما ساخته و پرداخته می شوند و با رؤیت آنها احساسی را که از طریق لمس چیزها تجربه کرده ایم مجدداً در ما بیداری می کند مثل بافت اشیا در تصاویری که در عکاسی از اشیا ضبط می شود ( مانند عکس یک گل یا تصویر ابرها یا تصویر میوه ها )
ب) بافت های ترسیمی : این بافت ها به روش های گوناگون تجربی و برای ایجاد تأثیرات بصری خالص به وجود می آیند. بافت های ترسیمی با استفاده از تراکم و تکرار خطوط در ترکیب های متنوع و یا با استفاده از لکه های تیره – روشن و رنگی و یا به کار گرفتن مواد و ابزارهای مختلف به وجود می آیند. لکه های تیره – روشن و رنگی و یا با به کار گرفتن مواد و ابزارهای مختلف به وجود می آیند. تأثیرات بصری این بافت ها بسیار خیال انگیزتر از بافت های لامسه ای و تصویری است.
روش های ایجاد بافت
با استفاده از روش های گوناگون می توان بافت های بصری مختلفی ایجاد کرد. برخی از این روش ها عبارتند از :
1 – ترسیم و تکرار انواع شکل ، خطوط، نقاط و یا نقش مایه های خاص
2 – با استفاده از پاشیدن و مالیدن مواد رنگین و مرکب روی سطوح گوناگون و یا به کمک انواع قلم ها و کاردک ها و یا ابزارهای دیگر
3 – با استفاده از بافت سطوح طبیعی مواد مختلف که به روی آنها مرکب و رنگ مالیده می شود و سپس برگرداندن آنها به روش چاپ و مهر زدن به روی انواع کاغذ و مقوا
4 – خراشیدن و تراشیدن و کنده گری سطوحی که مواد رنگین یا مرکب بر روی آنها مالیده شده است.
5 – چوب، فلزف شیشه، پارچه ، سنگ و سایر مواد طبیعی و مصنوعی نیز بافت های طبیعی آماده ای را ایجاد می کنند و گاه به طور مستقیم در یک اثر به کار برده می شوند.
شهزاده رویای من از آهنگهای زیبای همایون خرم است که ابتدا سال ۱۳۴۶ شمسی برای فیلم دالاهو به کارگردانی سیامک یاسمی ساخته شد. بسیاری صرفاً به خاطر شنیدن آهنگی که سازنده آن همایون خرم بود، برای تماشای فیلم به سینما رفتند. عهدیه در آن زمان تنها پانزده سال داشت که این ترانه را اجرا کرد و صفحه این آهنگ به پرفروش‌ترین‌های بازار تبدیل شد. در همان سالها خواننده‌ای به نام یاسمین این ترانه را مطابق معمول با سلیقه شورای شعر رادیو دستکاری و برای اجرا در رادیو بازخوانی کرد. تا امروز خوانندگان بی‌شماری این ترانه را بازخوانی کرده‌اند که از معروف‌ترین آنها میتوان به الهه، شکیلا، علی زندوکیلی، همخوانی حامد فولاد قلم و راز و… اشاره کرد.
دیدم به خواب وقت سحر
شهزاده‌ای زرین کمر
نشسته بر اسب سفید
میومد از کوه و کمر
می‌رفت و آتش به دلم می‌زد نگاهش
می‌رفت و آتش به دلم می‌زد نگاهش
کاشکی دلم رسوا بشه دریا بشه این دو چشم پُر آبم
روزی که بختم وا بشه پیدا بشه اون که اومد تو خوابم
شهزاده رؤیای من شاید تویی
اون کس که شب در خواب من آید تویی تو
آه ……….
از خواب شیرین ناگه پریدم
او را ندیدم دیگر کنارم به خدا
جانم رسیده از غصه بر لب
هر روز و هر شب در انتظارم به خدا
دیدم تو خواب وقت سحر
شهزاده‌ای زرین کمند
نشسته رو اسب سفید
می‌اومد از کوه و کمر
می‌رفت و آتش به دلم می‌زد نگاهش
می‌رفت و آتش به دلم می‌زد نگاهش
دیدم به خواب وقت سحر
شهزاده‌ای زرین کمر
نشسته بر اسب سفید
میرود از کوه و کمر
می‌رفت و آتش به دلم می‌زد نگاهش
می‌رفت و دیدم که بود چشمم به راهش
ترسم دلم رسوا شود
دریا شود این دو چشم پر آبم
تا آنکه در بیداری‌ام پیدا شود آنکه آمد به خوابم
شهزاده رویای من شاید تویی
آن‌کس که روزی در برم آید تویی
از خواب نوشین ناگه پریدم
دردا که دیگر او را ندیدم به‌خدا
جانم رسیده از غصه بر لب
بس آه سوزان از دل کشیدم به‌خدا
شعر: حسین پژمان بختیاری
آهنگساز: مرتضی نی داوود
آواز: شهلا سرشار
ماه من شاه من رحمتی به حال زارم بفکن از روی خود روشنی به شام تارم
آخرین نگارم بی فغان و زارم چشم ژاله بارم را ای گل زندگی بیش از این مکن تو خارم
گریه تا کی ناله تا چند سوزدم دل و کارم شده مشکل
دود آهن بسته راهم چون رسم به ماهم
یار جانی من اگر نماید نگاهی نماید از شفقت نگاهی به ماهی
از شب غم من آن مه سودایت سیاهی نماید از شفقت نگاهی به ماهی
عمر من از غم شد طی صبر و تحمل تا کی؟
خون شد دل بت جانم تو مرنجان دل پژمان به ستم ز خدنگ جفا
اگراً گفتند ره سوی گلستان ها برود گل ها را سر به گریبان ها
تو بدین خوبی دریغا که هستی عاری از مهر و وفا
تو بدین خوبی دریغا که هستی عاری از مهر و وفا
ماه من شاه من رحمتی به حال زارم بفکن از روی خود روشنی به شام تارم
مقدمه با ریتم آزاد